W wielu typach procesów spalanie służy do generowania ciepła, a rekuperator służy do odzyskania lub odzyskania tego ciepła w celu jego ponownego użycia lub recyklingu. Określenie rekuperator odnosi się również do urządzeń używanych w wielu innych procesach. W systemach klimatyzacji, wentylacji oraz ogrzewania rekuperatory umożliwiają ponowne wykorzystanie ciepła odpadowego.
Rekuperatory to warunek dobrej wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła
Określenie rekuperator może również być stosowane w odniesieniu do wymienników ciepła z przepływem przeciwprądowym używanych do odzyskiwania ciepła w przemyśle chemicznym i rafineryjnym oraz w procesach zamkniętych, takich jak cykl absorpcji wody amoniakalnej. Krótko mówiąc, dzięki nim jest możliwa dobra wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła. Urządzenia te zazwyczaj składają się z szeregu równoległych płyt z aluminium, tworzywa sztucznego, stali nierdzewnej lub włókien syntetycznych, których pary są naprzemiennie ułożone z dwóch stron, tworząc dwa zestawy kanałów usytuowane pod kątem prostym do siebie i które zawierają powietrze zasilające i wywiewane strumienie. W ten sposób ciepło ze strumienia powietrza wywiewanego przenoszone jest przez płyty rozdzielające i do strumienia powietrza nawiewanego. Producenci twierdzą, że wydajność brutto wynosi nawet 80% w zależności od specyfikacji jednostki. W ten sposób systemy wentylacji umieszczone w budynkach działają znacznie bardziej wydajnie.
Kiedy odzyskiwanie ciepła nie jest wymagane, typowe jest omijanie urządzenia za pomocą przepustnic umieszczonych w systemie dystrybucji wentylacji. Zakładając, że wentylatory są wyposażone w regulatory prędkości falownika, nastawione na utrzymywanie stałego ciśnienia w systemie wentylacji, wówczas zmniejszony spadek ciśnienia prowadzi do spowolnienia silnika wentylatora.